دروغ گفتن در امریکا

امروز اصلا هیچ کس توی شرکت نیست چون خیلی ها مرخصی گرفتند و رفتند مسافرت. فردا روز شکرگزاریه و جمعه را هم شرکت تعطیل کرده بنابراین از فردا چهار روز تعطیل هستم.

راستش تعطیلی های اینجا برای من خیلی زیاد است و با وجود اینکه سه سال است به امریکا آمده ام هنوز به دو روز تعطیلی در هفته هم عادت نکردم و به نظرم زیاد می آید. شاید بخاطر این است که در ایران بعضی مواقع مجبور بودم جمعه ها را هم کار کنم.

مطلبی که میخواهم برایتان بگویم مربوط میشود به دروغ گفتن. حتما همه شما شنیده اید که در امریکا اصل بر راستگویی افراد است مگر اینکه خلاف آن ثابت شود. در حالیکه در ایران شما زمانی میتوانید بر راست بودن حرفی مطمئن شوید که انواع و اقسام شواهد و مدارک بر راست بودن آن حرف دلالت کند.

ولی علت چیست؟ چرا در جایی که ارزشهای سنتی و حتی آموزه های مذهبی تاکید بر راستگویی دارد, دروغگویی اینچنین رواج دارد؟

من این مسئله را از دو دیدگاه زیر بررسی میکنم:

1- از دیدگاه روانشناسی بنظر میرسد که دروغ در کشور ما بعنوان یک وسیله دفاعی استفاده میشود. از زمان کودکی, مردم ما آموزش میبینند که چگونه با دروغ گفتن از مجازات و تنبیه خلاص شوند. متاسفانه چون این روش در مملکت ما کار میکند و همه ما تجربه های زیادی داریم که با گفتن دروغ, از مکافات رهایی پیدا کرده ایم, کم کم این روش بعنوان یک وسیله دفاعی ارزشمند برای ما در آمده است.

بعنوان مثال ممکن است در کودکی کار بدی کرده باشیم و یک بزرگتر به ما گفته است که اگر راستش را بگویی تو را تنبیه نمیکند. ولی پس از اینکه راستش را گفتید تجربه ای برای شما بدست می آید که دیگر تا آخر عمرتان راست نگویید. در ضمن شما متوجه شده اید که بزرگتر شما هم دروغ گفته است و برخلاف قولش شما را تنبیه کرده است. پس یاد میگیرید که با دروغ گفتن نه تنها میشود از مجازات فرار کرد بلکه میشود از آن برای فریب دادن انسانهای دیگر هم استفاده کرد.

کم کم کودکان آموزش میبینند که چگونه دروغهایی بگویند که باورپذیر باشد و هر کس که بهتر و راحت تر بتواند دروغ بگوید در کارهایش موفق تر خواهد شد. به کسی که جریمه شده است و با افسر پلیس چانه میزند دقت کنید. او تمام حربه ها و آموخته هایش را بکار میگیرد تا دروغی به افسر بگوید و او را از نوشتن برگه جریمه منصرف کند. در واقع راننده متخلف در یک حالتی قرار میگیرد که ناخودآگاه به عنوان اولین وسیله دفاعی به دروغ متوسل میشود تا بلکه از آن حالت ناخوشایندی که برایش پیش آمده است, نجات پیدا کند.

در جامعه امریکا چنین چیزی وجود ندارد و یا بسیار کمرنگ است. دروغ بعنوان یک کار زشت در جامعه جا افتاده است و خطایی نیست که از دروغ گفتن بدتر باشد. بنابراین ناخودآگاه شما برای پوشش خطایی که مرتکب شده اید از دروغ گفتن استفاده نمیکنید زیرا خود دروغ گفتن گناهی است بدتر از عمل مرتکب شده. مگر در مواردی مثل قتل و جنایت که اهمیت آن از دروغ گفتن بیشتر است و فقط مجرمینی که آب از سرشان گذشته است, تا جایی که میتوانند دروغ میگویند.

2- از دیدگاه جامعه شناسی, رواج دروغ در کشور ما علاوه بر عوامل روانی و فردی, از دو عامل مهم دیگر نیز سرچشمه میگیرد.

الف) عدم حمایت قانون از راستگویی و یا عدم وجود مجازات قانونی برای دروغ گفتن. همانطور که شما هم بخوبی میدانید, دروغ گفتن در ایران از نظر قانون جرم نیست. برای همین حتی مجریان قانون میتوانند براحتی از دروغ استفاده کنند و هیچ مرجعی از قانون نمیتواند آنها را به جرم دروغگویی مجازات کند.

در حالی که در امریکا, دروغ گفتن از نظر قانونی جرم است و هر فردی در جامعه اگر دروغ بگوید, از نظر قانون مجرم شناخته میشود. برای همین اگر شما در فرمهای رسمی چیزهایی را بنویسید که خلاف واقع است, میتوانند با آن مدرک, شما را مجازات کنند.

ب) عدم هماهنگی و یکسان بودن جامعه. در ایران جوامع مختلف, نوع عملکرد و ارزشهای خاص خودش را دارد و یک فرد برای اینکه بتواند در ایران زندگی کند مجبور است حتی بر خلاف میل باطنی اش دروغ بگوید.

بعنوان مثال ممکن است نماز خواندن در محل کار شما یک کار ارزشی و یا حتی اجباری باشد و نگاه کردن به برنامه های ماهواره کاری زشت و ناپسند باشد. در حالی که در خانواده نماز خواندن کاری غیر ارزشی باشد و نگاه کردن به ماهواره کاری مناسب باشد. و حتی ممکن است در جمع دوستان قدیمیتان هر دوی این اعمال خوب و یا بد باشد. شما تا جایی که امکان ابراز عقاید شخصی خود را دارید میتوانید طبق خواسته خودتان صحبت کنید ولی در بسیاری از این موارد مجبورید بخاطر عدم هماهنگیها دروغ بگویید.

مثال دیگر این است که شما در خانواده ای زندگی میکنید که در آن, دوست پسر داشتن دخترتان یک کار غیر اخلاقی و ناپسند است. در حالیکه در بین دوستان و همکلاسیان دخترتان نداشتن دوست پسر ناپسند تر است. بنابراین یک ارزش واحد برای فرزند شما وجود ندارد که طبق آن پیش برود و مجبور میشود برای تطبیق خودش دروغ بگوید. بنابراین اگر دوست پسر داشته باشد به شما میگوید ندارد, و اگر دوست پسر نداشته باشد به همکلاسیش میگوید دارد.

در حالی که در امریکا چنین نیست و ارزشهای جامعه تقریبا یکسان و هماهنگ است و یک فرد نیازی ندارد که برای تطبیق خود با جامعه دروغ بگوید. جوانان در سنین خاص نیازهای اجتماعی خودشان را بیان میکنند و همه هم تقریبا حالتهای آنها را میفهمند. پس نیازی وجود ندارد که یک نفر بخواهد به کسی دروغ بگوید.

ج) برخی سنتهای اخلاقی و تعارفات ویژه در میان ایرانیان, مردم را تشویق به دروغگویی میکند. بعنوان مثال شما اگر از کسی خوشتان نیاید, بنا بر عرف رایج به او دروغ میگویید که او را دوست دارید. یا اگر در مهمانی هستید و از غذایی خوشتان نمیاید, بخاطر خوش آمد صاحبخانه از غذا تعریف و تمجید میکنید.

در واقع ما با برخی از سنتهایمان, ارزشهای کاذب به دروغ گفتن میدهیم و حتی میگوییم که دیدید چقدر آدم با حیا و نجیبی بود, با اینکه غذایم مزخرف شده بود ولی هی خورد و تعریف کرد و گفت که خیلی آن را دوست دارد. و یا اینکه ما در کشورمان نه گفتن را بد میدانیم و اگر کسی از ما درخواست پول کند, شروع میکنیم به گفتن دروغهای مختلف و عجیب و غریب.

در امریکا چنین ارزشهایی برای دروغ گفتن وجود ندارد و هیچ کسی بخاطر احترام گذاشتن و یا خوش آمد فرد دیگری دروغ نمیگوید. آنها با صراحت در مورد احساسات و تمایلات خودشان حرف میزنند و دروغ گفتن دیگران را حتی اگر در جهت خوش آمدشان باشد, ناپسند میدانند.

متاسفانه برخی از ایرانیان مقیم در امریکا نیز همچنان دروغ گفتن را به عنوان یکی از خصایص لاینفک خودشان حفظ کرده اند.

امیدوارم که این اطلاعات بدردتان بخورد