مهارتهای اجتماعی در امریکا

یادم رفت که برق دوربین را نصب کنم یعنی وقتی که رفتم سه راهی برق را بیاورم حواسم به کار دیگری پرت شد و به کل یادم رفت. شنبه و یکشنبه یک لحاف به میل پرده نصب کردم که اطاق کاملا تاریک شود و بتوانم با پروژکتورم فوتبال زنده را بصورت بزرگ بر روی دیوار تماشا کنم. دیروز هوا خیلی گرم بود و همه در دریاچه شنا می کردند. من هم با قایق بادی خودم به وسط آب رفتم و سپس موتور را خاموش کردم و بر لبه بادی قایق دراز کشیدم. دستها و پاهایم را در آب فرو می کردم که خنک شود. تقریبا یک چرت زدم و گذاشتم که باد و مسیر آب هر کجا که دوست دارد من را با خود ببرد. خانه های مردم از زیر کلاهی که بر صورتم انداخته بودم معلوم بود و هیاهوی بچه هایی که آب تنی می کردند از دور به گوش می رسید. کمی با دوستانم تلفنی صحبت کردم و کمی هم چرت زدم و به صدای پرندگان گوش دادم. هرگاه یک قایق بزرگ از آنجا رد می شد موجهایش من را به بالا و پایین می برد و چشمان من را سنگین تر می کرد. تا جایی که کاملا خوابم برد و وقتی چشمانم را باز کردم دیدم که قایقم در حیاط خانه ای و در میان اسکله شان کناره گرفته است. اهالی آن خانه بر روی صندلی هایی که بر روی اسکله گذاشته بودند آفتاب می گرفتند و با یکدیگر صحبت می کردند. من به آنها سلام کردم و با پارو از خانه آنها آمدم بیرون چون نمی خواستم که صدای موتور قایقم آرامش آنها را بر هم بزند. 

امروز به اطاق جدید آمدم و وسایلم را جابجا کردم. بدی این اطاق این است که هم از پشت و هم از جلو دید دارد و کسانی که از کنار اطاق و یا از بیرون شرکت رد می شوند می توانند مونیتورهای من را ببینند. الیته من زاویه یکی از آنها را طوری تنظیم کردم که در نقطه کور باشد و برای همین الآن می توانم برای شما مطلب بنویسم. ولی با شرایط جدید گمان نکنم که بیش از یک بار در هفته فرصت نوشتن پیدا کنم. مطلبی که امروز می خواهم در مورد آن برای شما صحبت کنم موضوعی است که توجه من را در بدو ورودم به امریکا جلب کرد. چیزی که ما در ایران تقریبا با آن ناآشنا هستیم و حتی هیچگاه به آن فکر هم نمی کنیم. در روزهای اولی که به امریکا آمده بودم یک روز تصمیم گرفتم که به تنهایی سوار قطار شوم و به شهر سنفرانسیسکو بروم و در خیابانهای آن گردش کنم. من آدم شجاعی نیستم و واقعیت این است که انجام دادن این کار برای من خیلی ترسناک بود ولی چاره دیگری نداشتم و مجبور بودم که هر چه زودتر جامعه جدیدی که قدم در آن گذاشته بودم را بشناسم. در قطار همواره می ترسیدم که کسی از من سوالی بپرسد و من نتوانم جواب دهم و همین اتفاق هم افتاد چون مردم در جاهای عمومی با همدیگر حرف می زنند. وقتی به خیابان مارکت سنفرانسیسکو رسیدم از قطار پیاده شدم و شروع کردم به راه رفتن در پیاده رو. یک دستگاه جی پی اس هم با خودم داشتم که گم نشوم ولی بخاطر ساختمانهای بلندی که در آن خیابان است آن دستگاه کار نمی کرد و نمی توانست جهت صحیح را به من نشان دهد.

در پیاده روی شلوغ آن خیابان ایستاده بودم و داشتم با دستگاه مسیریاب سر و کله می زدم که ناگهان دیدم یک مرد قوی هیکل سیاهپوست از آنطرف پیاده رو به من نگاه می کند و بلند بلند به من فحش می دهد. من برق از سرم پرید و پشت سرم را نگاه کردم که ببینم آیا فرد دیگری در آنجا ایستاده است یا خیر. ولی هیچ کسی آنها ایستاده نبود و هدف تمام آن فحش هایی که با صدای بلند و حرکات دست ارسال می شد من بودم. با دست اشاره به خودم کردم و مثل شاگرد تنبلی که مورد سوال معلمش قرار می گیرد گفتم من؟ آن مرد سیه چرده هم همچنان گوهر افشانی می کرد و کم کم عصبانیت او هم بیشتر می شد و با شور و هیجان بیشتری فحش می داد. من خیلی ترسیدم و نمی دانستم چکار کنم و تنها دلخوشی من این بود که مردم زیادی از آنجا عبور می کردند. ولی نمی دانستم چرا از بین اینهمه آدم به من یکی گیر داده است که همینطوری هم برای خودم در وسط پیاده رو گیج می زدم. بالاخره در یک حرکت شجاعانه بر فلج شدن عصلات پایم مسلط شدم و نیم متر از محل خودم جابجا شدم و با کمال تعجب دیدم که او همچنان دارد به همان نقطه قبلی که من در آنجا ایستاده بودم فحش می دهد! ظاهرا بر اثر موادی که مصرف کرده بود مغز او با تاخیر عمل می کرد و من را هنوز در همان نقطه قبلی می دید. جالب تر از همه این بود که می دیدم مردم به راحتی از کنار او رد می شوند و کسی هم به او توجهی نمی کند در حالی که اگر در ایران یک نفر در خیابان فحاشی کند قبل از اینکه پلیس از راه برسد مردم بر سر او می ریزند و دمار از روزگارش در می آورند.

وقتی به یک ساندویچ فروشی رفتم و در صف ایستادم دیدم که یک فردی که عقب افتاده ذهنی بود نیز با همراه خود در صف ایستاده است وقتی که نوبت او شد آن عقب افتاده ذهنی با همان امکانات و تواناییهای کمی که داشت, فروشنده  را متوجه خواسته خودش کرد و در زمانی که سعی می کرد بگوید که چه چیزی می خواهد هیچ کس به او کوچک ترین کمکی نکرد. شاید زمانی که او برای رساندن منظور خود صرف کرده بود ده برابر یک آدم معمولی باشد ولی همه در صف ایستاده بودند و هیچ کس هم شکایت نمی کرد. در حالی که اگر در ایران بود همه اعتراض می کردند و می گفتند که یک نفر یک چیزی برای این زبان بسته بخرد و آخر سر هم بدون اینکه به او اجازه تلاش دهند یک چیزی برای او می خریدند و در حلقش فرو می کردند. جالب اینجا است که ما این خصلت خودمان را دلرحمی و مهربانی خودمان می دانیم و می گوییم که این امریکاییان بی رحم دارند می بینند که او نمی تواند حرف بزند ولی هیچکس به او کمک نمی کند. رفتار امریکاییان با فرزندان خودشان هم به همین شکل است و در زمانی که آنها یاد می گیرند کلمات را ادا کنند خودشان با مردم حرف می زنند و یا برای خودشان سفارش غذا می دهند. به این ترتیب آنها مهارت های اجتماعی را می آموزند. ولی نکته ای که من می خواهم اشاره کنم چیز دیگری است.

در هر جامعه ای همواره کسانی وجود دارند که مهارت های اجتماعی آنها در سطح پایین تری از دیگران قرار دارد. این افراد یا کودکان هستند و یا اینکه افراد عقب مانده ذهنی و یا عقب مانده اجتماعی هستند. بسیاری از افراد در حال کسب مهارتهای خاص هستند مثل کسانی که تازه دارند رانندگی را یاد می گیرند. ناتوان های جسمی مختلف نیز از مهارت های اجتماعی یکسانی برخوردار نیستند. در امریکا تمام این افراد پذیرفته شده هستند و آنها را در میان خودشان تحمل می کنند. من شنیده بودم که امریکاییها آدم های بی معرفتی هستند و آدمهای پیر را به خانه سالمندان می اندازند. ولی وقتی به اینجا آمدم متوجه شدم که اولا بهترین مکانها و سرویس های عمومی متعلق به سالمندان است و دوم اینکه خانه سالمندان آنها معمولا بسیار زیبا است و آنها در آنجا خانه می خرند و یا اجاره می کنند و زندگی مستقل خودشان را دارند. یکی از این شهرک ها در نزدیکی ما است و وقتی که من آنجا را دیدم عاشق آن شدم و به دفتر آن رفتم تا بلکه بتوانم جایی را اجاره کنم ولی گفتند که فقط به افراد بالای 55 سال اجاره می دهند. ولی در ایران آیا امکاناتی برای یک سالمند وجود دارد که بتواند با مترو سفر کند و له نشود؟ آیا شما اصلا در خیابان یک عقب افتاده ذهنی را می بینید که مثل یک آدم معمولی زندگی کند و بچه ها هم به او سنگ نزنند؟ ما توقع داریم که تواناییهای اجتماعی همه افراد جامعه ما در یک سطح باشد و اگر کسی نتوانست خود را به سطح مورد نظر ما برساند او را در یک گوشه مخفی می کنیم و به او اجازه زندگی عادی را نمی دهیم.

من به عنوان یک مهاجر  آدمی هستم که از نظر مهارت های اجتماعی در جامعه امریکا عقب افتاده به حساب می آیم. یک فرد معمولی همانطوری که با یک نفر دیگر صحبت می کند نمی تواند با من صحبت کند و مجبور است مقصود خود را طوری بیان کند که برای من قابل فهم باشد. همچنین آنها باید صبور باشند تا من بتوانم با توجه به مهارتهای خودم منظورم را بیان کنم. این یعنی پذیرفتن یک نفر که به اندازه آنها مهارت اجتماعی ندارد. اگر ببینند که یک نفر در رانندگی کند است پشت سر او بوق و چراغ نمی زنند و صبر می کنند که او با توجه به شرایط و مهارتهای خودش کار مورد نظرش را انجام دهد. ولی در ایران کسی که از نظر مهارت های اجتماعی عقب باشد هیچکس او را تحمل نمی کند. یک روز در میدان انقلاب و در یک ساندویچ فروشی یک هموطن آذری وارد شد که شاید اولین بارش بود که به تهران می آمد. رفتار تحقیر آمیزی که فروشنده و دیگران با او داشتند هرگز از خاطرم نمی رود و وقتی که به امریکا آمدم انتظار داشتم که امریکاییان هم با من چنین رفتار تحقیر آمیزی داشته باشند چون من حتی اسم مخلفاتی که بر روی ساندویچ می ریزند را بلد نبودم. من حتی متوجه سوال آنها نمی شدم و جواب های بی ربط می دادم. مثلا اگر می پرسیدند که میخوری یا می بری می گفتم خیلی ممنون! و بر خلاف انتظارم هیچ کس هم به من نمی خندید!

من سعی می کنم نگویم که ما باید فلان کار را بکنیم و یا بهتر است فلان کار را نکنیم چون این ادبیات با صفات من جور در نمی آید. ولی می توانم نتیجه ای را که از مقایسه این دو جامعه بدست آورده ام را با شما در میان بگذارم و بگویم که تحمل ما برای دیدن افراد مختلفی که تواناییهای متفاوتی از ما دارند پایین است. مثلا ممکن است در میان کسانی که خواننده این وبلاگ هستند کسانی هم عقب افتاده ذهنی و یا آدمهای عصبی باشند. ممکن است کسانی باشند که قدرت بیان حرف های خودشان را نداشته باشند و به ناچار عصبانی شوند. ممکن است کسانی باشند که به جای پیام نهفته در کلمات به دنبال حاشیه های آن می روند و گیرایی لازم را برای عناوین مطروحه نداشته باشند. ممکن است هنوز بسیار جوان باشند و کشش آنها به سمت چیزهای دیگری باشد. ما در جامعه خودمان همواره این آدمها را به پستو رانده ایم و اجازه نداده ایم که دیده شوند. بنابراین دچار این توهم می شویم که جامعه ما یک شکل و یک صدا است. مثل آن آقای گنده باقالی که گفته بود در ایران همجنس گرا وجود ندارد. ولی من فکر می کنم که اگر همه در جلوی چشم باشند و صدای خودشان را به دیگران برسانند به مرور زمان به آنها عادت خواهیم کرد و آنها هم به مرور مهارتهای اجتماعی لازم را کسب خواهند کرد. اگر الآن من پس از چهار سال مهاجرت به امریکا برای این جامعه قابل تحمل تر شده ام به این خاطر است که این جامعه بجای مقابله و سرکوفت, به من کمک کرد که من خودم را ارتقاء دهم و مهارتهای مورد نظر آنها را کسب نمایم.

من رفتم.