قصه و مهاجرت به امریکا

من به طور متوسط حدود پانزده سال از بچه های دایی و خاله و عمو و عمه ام بزرگ تر هستم و برای همین همه آنها من را به عنوان نماینده نسل نوه ها و الگوی خودشان می دانسته اند و سعی می کردند که پایشان را در جای پای من بگذارند. در مهمانی هایی که همه خانواده دور هم جمع می شدیم من بچه ها را جمع می کردم و برای آنها قصه های طولانی و عجیب و غریب تعریف می کردم و آنها هم عاشق قصه های من بودند. بعضی وقت ها داستانهای صمد بهرنگی را با کمی دخل و تصرف تعریف می کردم و یا اینکه تلخون را با قصه های آذربایجان ترکیب می کردم و چیزهای جدیدی از آن می ساختم. هر دفعه یک قصه را به شیوه ای جدید می گفتم و با این که شخصیت های آن مثل همان قصه قبلی بود ولی ماجراهایش فرق می کرد. بچه ها با قصه های من می ترسیدند, می خندیدند و یا برای قهرمان قصه اشک می ریختند. نمی دانم که الآن دیگر کسی برای بچه ها قصه تعریف می کند یا نه چون بیبشتر بچه ها وقت خودشان را در پای تلویزیون و یا بازی های رایانه ای می گذرانند و بزرگ ترها هم فقط از گرانی و ترافیک و گرفتاری های روزانه خودشان حرف می زنند. قصه گفتن برای بچه ها مثل بازی در صحنه تئاتر است و هیچ چیزی نمی تواند جای آن را بگیرد. الآن همان بچه ها بزرگ شده اند و خودشان هم چند فرزند دارند ولی قصه های من در خاطره آنها زنده است و هر زمانی که با من حرف می زنند برایم تعریف می کنند که چه لحظات شاد و پاینده ای را با داستان های من سپری کرده اند. نیاز بچه ها به شنیدن قصه بسیار و.اقعی است و آنها نیاز دارند که در کنار دیدن کارتون و یا فیلم های گوناگون قصه ای را بشنوند و آن را در ذهن خود ترسیم کنند.

داستان های من بر خلاف قصه های معمولی کودکان سرشار از عشق و لحظه های نفس گیر بود. معمولا یک پسر و دختری که یکدیگر را دوست داشتند در پی اتفاقاتی از یکدیگر دور می شدند و پسر برای نجات و وصال عشق خود مجبور بود که از هفت دریا و دشت بگذرد و ماجراهای گوناگونی را پشت سر بگذارد. دختر و پسر همیشه بسیار زیبا و دوست داشتنی بودند و بچه ها خودشان را به جای این دو قهرمان اصلی قصه قرار می دادند و گفته های من که بسیار آرام و آهنگین بود را در ذهن خود به تصاویر زیبا و رنگین تبدیل می کردند. قهرمان قصه همیشه اشتباه می کرد و مجبور بود به خاطر جبران آن سختی هایی را پشت سر بگذارد ولی هرگز شکست نمی خورد. قصه های من هرگز نقش بد و منفی نداشت و طوری بود که در پایان قصه شخصیت به ظاهر بد هم پی به اشتباه خودش می برد و در کنار دیگران زندگی می کرد برای همین بچه ها حس تنفر را در درون خودشان پرورش نمی دادند و می توانستند شخصیت بد داستان را هم دوست داشته باشند و گناهان او را ببخشند. در قصه های من واقعیت هایی وجود داشت که بچه ها می توانستند در مورد آن بیاموزند که مرگ هم یکی از آنها بود. آنها معمولا دوست نداشتند که کسی بمیرد و از من تقاضا می کردند که آن قسمت را عوض کنم و یا اینکه در مورد مرگ سوال می کردند و ذهنشان به آن مشغول می شد. من هم صادقانه هر چیزی را که در مورد مرگ می دانستم به آنها می گفتم و یادآوری می کردم که هنوز هیچکس به درستی نمی داند که پس از مرگ چه اتفاقی می افتد و لی حدس می زنند که چنین و چنان است. قصه های من به آنها یاد می داد که آنها همیشه می توانند به درستی حرف بزرگ تر ها شک کنند و خودشان یاد بگیرند که در مورد خوبی و بدی یک کار قضاوت کنند.

بعضی وقت ها که خسته بودم و نمی توانستم قصه تعریف کنم دور من جمع می شدند و التماس می کردند که برایشان قصه پیرزن و قرمه سبزی را بگویم! این یک قصه سرکاری بود که من می توانستم در میان قصه تعریف کردن چرت هم بزنم. من معمولا روی تخت دراز می کشیدم و آنها هم کنار من دراز می کشیدند و من خیلی آهسته شروع می کردم به تعریف کردن قصه. هر کلمه من با کلمه بعدی سه ثانیه فاصله داشت و قصه از این قرار بود که یک پیرزن که خانه اش در قله کوه بود می خواست قرمه سبزی بپزد و چون مغازه ها در پایین کوه بودند می بایست برای خریدن وسایل آن به پایین بیاید ولی هربار که خرید می کرد و به خانه اش بر می گشت متوجه می شد که یک چیزی را یادش رفته است و دوباره می بایست به پایین کوه برود تا آن چیز را بخرد. چون راه میان قله کوه و مغازه ها خیلی طولانی بود من می توانستم ده دقیقه بگویم رفت و رفت و رفت و...! و در همین فاصله هم چرت می زدم. اگر خوابم می برد دستم را تکان می دادند و بیدارم می کردند که ادامه داستان را بگویم. احتمالا وقتی که من می گفتم رفت و رفت آنها در ذهن خودشان یک پیرزنی را مجسم می کردند که از میان کوره راه های تودرتوی جنگلی راه خودش را باز می کند و جلو می رود. برای همین حوصله شان سر نمی رفت و حتی برای صدمین بار حاضر بودند که این قصه را بشنوند.

الآن گمان می کنم که شما هم نسبت به داستانهای زندگی من همین احساس را پیدا کرده اید و سعی می کنید که من و زندگی من را با نوشته هایم در ذهن خود مجسم کنید. شاید خیلی از شما که دوست دارید به خارج از ایران سفر کنید و زندگی خود را تغییر دهید, از نوشته های من استفاده می کنید تا به تخیلات خودتان رنگ و روشنایی بیشتری ببخشید. بعضی وقت ها داستان های من مثل قصه پیرزن و قرمه سبزی تکراری است و من فقط سعی می کنم که یک چیزی را بنویسم که شما آن را بخوانید و یک تصویری را در مورد زندگی من در ذهن خود مجسم کنید. برخی دوستان عزیز از من خرده می گیرند که چرا در مورد مشکلات و بلایای مهاجرت نمی نویسم و آنها را تشریح نمی کنم و اعتقاد دارند که با این کار خود خوانندگان را فریب می دهم و آنها فکر می کنند که مهاجرت امری ساده است. ولی به نظر من روش آنها در مورد اطلاع رسانی کاملا اشتباه است. زیرا همیشه تمام کسانی که مهاجر هستند می گویند که مهاجرت خیلی سخت و دشوار است و از آن طرف هم تمام کسانی که می خواهند مهاجرت کنند می گویند که ما از پس مشکلات بر می آییم و این سختی ها برای ما هیچ است. این داستان همیشه تکرار شده است و هیچ نتیجه ای هم نداده است پس برای چه من چیزی را بگویم که کلیشه ای است و اثر آن صفر است. مشکل اصلی این است که هیچ کسی نمی تواند سختی مهاجرت را تعریف کند تا بشود آن را بررسی کرد و به یک نتیجه یکسان رسید زیرا اصلا هیچ تعریفی برای سختی مهاجرت وجود ندارد و این کاملا به خود فرد و روحیات او بستگی دارد. به عنوان مثال همه می دانند که من در اینجا تنها هستم. من هیچگاه نگفته ام که یکی از مشکلات مهاجرت تنهایی است چون ممکن است که حتی یک نفر عاشق تنهایی باشد و آن را نعمت بداند و شاید هم یک نفر مهاجرت کند و آنقدر اطرافش شلوغ شود که وقت سر خاراندن هم نداشته باشد.

این مسئله در مورد وضعیت یک نفر در زمان پیش از مهاجرت هم صدق می کند و کسی نمی داند که یک فرد مهاجر در چه شرایطی تصمیم گرفته است که دیار خود را ترک کند. اگر به عنوان مثال کسی جانش در خطر باشد بسیار احمقانه است که من به او بگویم به خاطر فلان سختی که ممکن است برایت پیش بیاید مهاجرت نکن تا در همانجایی که هستی سقط شوی. ممکن است کسی به مرز جنون رسیده باشد و یا اینکه حتی در آستانه خودکشی باشد. خود من قبل از مهاجرت شرایط روحی و جسمی مناسبی نداشتم و آینده ام بسیار نگران کننده بود. نمی خواهم باز هم از اصلاح پر قو استفاده کنم چون ممکن است که حساسیت زا باشد ولی واقعا گمان می کنید که چند درصد از مردم ایران در رفاه اجتماعی و مالی زندگی می کنند؟ البته طبیعی است که در کشور امریکا هم به نظر من مشکلات اجتماعی زیادی برای مهاجران وجود دارد و یکی از مهم ترین آنها هم پیدا کردن کار است ولی متاسفانه مقایسه بزرگی این مشکلات طوری است که من اصلا رویم نمی شود آنها را برای کسی که در ایران زندگی می کند بازگو کنم و به او بگویم که این یک مشکل است. ولی اگر کسی داستانهای زندگی من را بخواند خودش می تواند متوجه شود که در اینجا چه می گذرد. و می تواند در مورد میزان سختی آن با توجه به شرایط و روحیه خودش قضاوت کند. 

امروز خیلی روده درازی کردم پس فعلا وقت بخیر.