محدوده ابهام

امروز دوباره جمعه است و من کمی وقت پیدا کردم که برای شما دوستان عزیزم مطلب بنویسم. قبل از شروع می خواهم از دوستانی که به نوعی با من قهر هستند دلجویی کنم و بگویم که آنها را هم دوست دارم. واقعیت این است که زبان نوشتاری من گهگاهی تیز است و کنایه هایم هم برنده است و با اینکه این خصوصیت بخشی از شخصیت واقعی من است, از آن خوشم نمی آید و دارم سعی می کنم که آن را اصلاح کنم. موذی بودن من تا به حال خیلی ها را آزرده است و متاسفانه روشهایم هم ویرانگر است. وقتی دوست دختر فرانسوی من اینجا بود و مثلا از یک موضوع عصبانی می شد, خودش را می کشت که من را هم عصبانی کند و یا اینکه کاری کند تا من هم داد بزنم و یا یک عکس العمل شدید نشان بدهم ولی من کاملا خونسرد و ساکت می نشستم و این مسئله او را بیشتر و بیشتر عصبانی می کرد.

از دید یک شخص سوم من آدم منطقی و عاقلی هستم و طرف مقابل آدم غیر منطقی و عصبانی و پرخاشگر. چون کمتر کسی پی به موذی گری و سیاست من در این مواقع می برد و همانطوری که چشم ما در دیدن خطا می کند منطق ما هم در تحلیل وقایع دچار اشتباه می شود و اشتباه قضاوت می کند. مهارت من در انتخاب کلمات و چیدن آنها در یک جمله ساده آنقدر زیاد است که فرد مخاطب درونش گر می گیرد ولی نمی تواند حتی به خودش اثبات کند که قصد و غرضی در آن جمله نهفته بوده است. این اصلا خوب نیست و من شروع کرده ام به اصلاح کردن خودم و سعی می کنم که ناراحتی و عصبانیت خودم را در همان لحظه خیلی روشن نشان دهم و بعدش هم آن را فراموش کنم. احساس لذت کردن از زجر درونی یک نفر بسیار خطرناک و ویرانگر است و من دیگر نمی خواهم آن را در درون خودم داشته باشم.

این خصلت من مربوط می شود به دوران کودکی و شرایط اجتماعی و فیزیکی که در آن دوران داشتم. من از نظر جثه بسیار کوچکتر و ریزتر از هم سن و سالهای خودم بودم و همیشه در جلوی صف می ایستادم. چون زورم به هیچکس نمی رسید و نمی توانستم حق خودم را از دیگران بگیرم شروع کردم به پرورش دادن تاکتیک های روانی و استفاده از هوش خودم برای پوشش ضعف جسمانی. بعد از مدت کمی نتایجی گرفتم که برای یک بچه بسیار مطلوب است و توانستم به تکنیک هایی دست پیدا کنم که با آن بتوانم چند نفر از بچه های بزرگ و گردن کلفت مدرسه را مرید خودم کنم. چیزهایی به آنها می گفتم که به عقل جن هم نمیرسید و از ترس آنها از تاریکی و جسد مرده و لولو خورخوره استفاده می کردم. تنها کسی که فریب من را نمی خورد و من را کاملا می شناخت دایی من بود که یک سال و نیم از من بزرگ تر بود و او هم برای خودش عجوبه ای بود که دومی نداشت و برای همین همیشه با هم گلاویز می شدیم.

بهرحال من سعی می کنم که دیگر چنین کاری را نکنم و اگر هم چنین کاری کردم به آن اعتراف کنم و آن را علنی کنم تا اثر خود را از دست بدهد و به مرور زمان بتوانم این عادت بد را ترک کنم. ولی اکنون مطلبی که می خواهم در مورد آن صحبت کنم چیز دیگری است و مربوط می شود به محدوده ابهاماتی که در درون انسانها قرار دارد. گرچه پست قبلی من ظاهری مفرح و خنده دار داشت ولی در واقع مقدمه ای بود برای شروع مطلبی که امروز می خواهم برای شما دوستان عزیز مطرح کنم و امیدوارم که شما هم نظر واقعی خودتان را در این مورد بنویسید. قبل از شروع کردن باید بگویم که به علت اینکه نمی خواهم باعث انسداد این وبلاگ برای شما شوم از کنایه ها بجای واژگان اصلی استفاده می کنم ولی امیدوارم که روزی بتوانم از واژگان اصلی استفاده کنم.

حتما شما هم تا به حال ضرب المثل خودش را بیار, اسمش را نیار را شنیده اید. این ضرب المثل وصف حال بسیاری از ما مردم شرقی است و بیان ما در چارچوب خطوط قرمزی گرفتار شده است که در نتیجه آن محدوده ابهام در درون ما شکل می گیرد. محدوده ابهام, جایی است در درون ما که ما نه از آن صحبت می کنیم و نه در مورد آن می نویسیم. سپر بسیار محکمی به دور آن کشیده شده است و در طول زندگی به ما گفته شده است که مواظب نشت محتویات آن محدوده به دنیای بیرون خود باشیم. آن محدوده آنقدر مخفی و پنهان باقی می ماند که اگر چرک کند و بوی تعفن بگیرد نیز هیچکس از آن باخبر نخواهد شد و ما به جای اینکه به فکر بهبود آن باشیم به این فکر می کنیم که مبادا دیگران متوجه بخشی از آن محدوده شوند.

در جامعه ما بیشتر مردها و زنها مسائلی در درون خود دارند که نمی توانند به راحتی آن را با دیگران در میان بگذارند و در مورد آن صحبت کنند. چارچوبها و تابوها آنقدر سخت و محکم است که به راحتی نمی شود به درون آنها نفوذ کرد. خود من یکی از کسانی هستم که به راحتی نمی توانم در مورد محدوده ابهام خود صحبت کنم. شرم, حیا, حرف دیگران, قضاوت دیگران, کلاس اجتماعی, عنوان تحصیلی که مثل قلاده به گردن آدم آویزان است و در نهایت چارچوبهای مذهبی, محدوده ابهام ما را هر روز وسیع تر می کند و کار بجایی می رسد که اگر کسی در جلوی ما یک کلمه بر زبان بیاورد تمام ساختار ذهنی و شخصیتی ما به هم می ریزد.

من از این محدوده ابهام خودم خیلی لطمه خوردم و آنقدر به قول خودم پاستوریزه بودم که حتی خجالت می کشیدم با دوست دخترم در مورد مسائل دیپلماتیک صحبت کنم و مصداق کامل خودش را بیار, اسمش را نیار بودم. همیشه در دوران نوجوانی با مسائل دیپلماتیک خودم نا آشنا بودم و خجالت می کشیدم که با کسی در مورد آن صحبت کنم. البته خوشبختانه خواندن کتاب دریچه ای به سوی محدوده ابهام من بود و تنها روشی بود که می توانستم جواب سوالهای خودم را بگیرم. مثلا خواندن جنس دوم در دوران نوجوانی به من کمک کرد که شناخت بهتری نسبت به جنس مخالف خودم داشته باشم و بتوانم بهتر مسائل دیپلماتیک آنها را درک کنم ولی متاسفانه حتی کتاب خواندن هم شکافی در درون محدوده ابهام من ایجاد نکرد و من همچنان از بروز مسائل درونی خودم امتنان می کردم.

از زمانی که من به امریکا آمدم مثلا با دیدن دختر بچه چهارده ساله ای که خیلی راحت در مورد تمام زوایای وجودی خودش صحبت می کند به این فکر فرو رفتم که لااقل در دنیای مجازی خودم تمرین کنم و سعی کنم که در مورد جزئیات درونی خودم صحبت کنم. طبیعی است که وقتی ابهامات به بیرون ریخته می شود اولین چیزی که به فکر هر کس می رسد این است که مثلا من باید به یک دکتر روانپزشک مراجعه کنم و این بسیار عالی است چون چرک های درونی به بیرون ریخته شده است و همه آن را می بینند و این اولین قدم برای بهبودی است. ما باید بتوانیم در مورد همه مسائل خودمان صحبت کنیم و از آن نترسیم. مبحث گوزیدن با اینکه خنده دار است ولی یادآور چارچوبهای محوطه ابهام ما است که حتی به مسئله ای به این سادگی نیز کشیده شده است. خود من اگر بخواهم بنویسم چس دست و پایم می لرزد و خجالت می کشم.

یک روز همخانه ام به من پیشنهاد کرد که اگر دوست دارم می توانم هر کدام از ابزار دیپلماتیکی را که او می فروشد بردارم و استفاده کنم. من با شنیدن این حرف خیلی خجالت کشیدم و سرخ شدم و گفتم که نه نمی خواهم. ولی او ادامه داد و گفت خوب تو که فعلا دوست دختر نداری برای چی از اینها استفاده نمی کنی چون وقتی به فیلمهای دیپلماتیک نگاه می کنی این ابزار خیلی به تو کمک می کند که راحت تر باشی و احساس بهتری داشته باشی. من تقریبا با عصبانیت گفتم که نه من نمی خواهم در این مورد صحبت کنم و مغزم از اینکه یک نفر آن هم یک زن به من چنین حرفی را زده بود سوت کشید. او از کجا فهمیده بود که من گاهی فیلم دیپلماتیک نگاه می کنم و یا اینکه چکار می کنم و چکار نمی کنم؟ از اینکه یک نفر به درونی ترین عمق لایه های ابهام من نفوذ کرده بود احساس سرخوردگی و شکست می کردم و حتی نمی خواستم در مورد آن فکر کنم.

ولی بعدها که بیشتر با او صحبت کردم دیدم که آنها اینقدر راحت در مورد ریزترین مسائل خودشان و احساسات و غرایزشان صحبت می کنند که انگار دارند در مورد رفتن به یک فروشگاه و خرید کردن صحبت می کنند. مثلا وقتی در یک فیلم سینمایی یک صحنه خاک توی سری باشد من ناخودآگاه در مقابل دیگران سرم را کج می کنم و جای دیگری را نگاه می کنم ولی آنها به تلویزیون زل می زنند و آن را کاملا نگاه می کنند. یا اینکه وقتی نشیمنگاه برهنه یک مردی را نشان می دهند همه زنها ذوق می کنند و احساساتشان را نشان می دهند و یا وقتی زن برهنه ای را نشان می دهند مردها ابراز علاقه می کنند و هیجان زده می شوند. ولی من بجای اینکه به درون خودم توجه کنم همش در پی این هستم که دیگران چه عکس العملی نشان می دهند و یا چه قضاوتی در مورد من می کنند.

بهرحال من دارم سعی می کنم که از پاستوریزه بودن در بیایم و کیسه محدوده ابهامم را پاره کنم تا محتویات آن به بیرون بریزد و آشکار شود و سپس بتوانم آنها را بهتر بشناسم و در مورد آن صحبت کنم. فعلا از گوزیدن شروع کردم تا بعدا به جاهای باریک تری برسیم.